Нээлттэй Нийгэм Форумын Засаглалын хөтөлбөрийн менежер Д.Оюунбадамтай Монгол Улсын 2025 оны төсвийн төслийн талаар ярилцлаа. 

Монгол Улсын төсвийн ил тод байдал, төсвийн үйл явц дахь олон нийтийн оролцоо, төсвийн хяналтын тогтолцооны үзүүлэлтүүд өмнөх судалгааны дүнгээс дээшилжээ. Гэсэн хэдий ч иргэдийн оролцооны үзүүлэлт нэн хангалтгүй хэвээр байна. 

Гурван багийн хэрэгжүүлсэн мониторингийн тайланг нэгтгэн танилцуулж буй энэхүү тайлан нь салбар эрх зүйн хүрээнд шүүхийн шийдвэрийн ил тод байдлыг хангахтай холбоотой тулгамдаж буй асуудал, түүнийг шийдвэрлэх арга замын талаарх санал зөвлөмжийг нэгтгэн толилуулж буйгаараа онцлог юм. 

Өмгөөлөгч иргэдийн хууль ёсны ашиг сонирхол, шударгаар шүүлгэх эрхийг шүүхийн болон шүүхээс өмнөх шатанд үр дүнтэй хамгаалахад сорилт, саад болж буй асуудлыг судлан баримтжуулж, олон улсын туршлагад үндэслэн бодлогын санал зөвлөмж дэвшүүлсэн шинэ бодлогын судалгааг танилцуулж байна.

“Шүүхийн шийдвэрийн судалгаа” цувралын энэхүү дугаараар Б.Дөлгөөн ахлагчтай багийн захиргааны хэм хэмжээний акттай холбоотой шүүхийн шийдвэрийн судалгаа, З.Ганзориг ахлагчтай багийн Улсын Дээд шүүх захиргааны хэрэг маргааныг хяналтын журмаар хянан шийдвэрлэх эсэхтэй холбоотой шүүхийн практикийн судалгааг танилцуулж байна.

Энэхүү дүн шинжилгээ нь цаашид  хөгжлийн төлөвлөгөө ба төсвийн төлөвлөлтийн уялдааг сайжруулахад ач холбогдолтой байх болов уу хэмээн үзэж, Нээлттэй нийгэм форум “Чухал сэдэв” цувралдаа нийтлэн сонирхогч талуудад хүргэж байна.

Өмгөөлөгчийн ёс зүй, хариуцлагын талаарх хууль тогтоомж, өмгөөлөгчтэй холбоотой мэргэжлийн хариуцлагын маргаан шийдвэрлэх механизмын судалгаа, Герман, Япон, Америк зэрэг орны тогтолцоог МУ-ынхтай харьцуулсан шинжилгээг энэхүү шинэ судалгааны тайлангаас үзнэ үү.

Өмгөөлөгчийн ёс зүй, хариуцлагын талаарх хууль тогтоомж, өмгөөлөгчтэй холбоотой мэргэжлийн хариуцлагын маргаан шийдвэрлэх механизмын судалгаа, Герман, Япон, Америк зэрэг орны тогтолцоог МУ-ынхтай харьцуулсан шинжилгээг энэхүү шинэ судалгааны тайлангаас үзнэ үү.

“Шүүхийн шийдвэрийн судалгаа” цувралын энэхүү дугаараар иргэний хэргийн шүүхийн шийдвэрт хийгдсэн хоёр судалгааны ажлыг танилцуулж байна. Монгол Улсын их сургуулийн эрдэмтэн багш нараас бүрдсэн судлаач нар шүүхийн практикт нийтлэг биш хэдий ч эрх зүйн зохицуулалт, хэрэглээний хувьд нэг мөр болгох шаардлагатай, сонирхолтой сэдвүүдийг сонгон авч судалсан байна.

Энэхүү судалгааг Г.Оюунболд ахлагчтай судалгааны баг олон улсын гэрээ, конвенцод туссан зохицуулалт болон ХБНГУ, Польш, Унгар, Эстони, Гүрж, Япон, БНСУ, Канад, ОХУ зэрэг улсын Үндсэн хууль, холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд хохирол барагдуулах зохицуулалтыг судлан, санал, зөвлөмж боловсруулжээ. 

Сүүлийн жилүүдэд орон сууц, худалдаа, үйлчилгээний зориулалттай барилга олноор баригдаж байгаа боловч барилгын ажил гүйцэтгэгч, захиалагч, зээлдүүлэгч гэсэн талуудыг хамарсан маргаан цөөнгүй гарч буй. Судлаач Д.Ганхүрэл, А.Түвшинтөгс нар энэхүү нөхцөл байдлыг харгалзан барьж дуусаагүй барилгын хөрөнгийн эрх шилжихтэй холбоо бүхий иргэний болон захиргааны хэргийг шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэрт дүн шинжилгээ хийж, энэ төрлийн маргаан үүсэхэд нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг тал бүрээс нь судлан тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх талаар оновчтой гарц, хувилбарыг дэвшүүлжээ. Судлаач Г.Давааням Улсын Дээд шүүхээс компанийн эрх зүйн суурь зарчмыг хөндөж гаргасан шийдвэрийг тухайлан судалсан байна.