Захиргааны хэргийн шүүх үүсгэн байгуулагдсаны 20 жилийн ойн хүрээнд Монгол Улсын Дээд шүүх, ННФ  хамтран “Нийтийн ашиг сонирхлыг шүүхэд төлөөлөн хамгаалах нь: Асуудал ба шийдэл” сэдэвт хэлэлцүүлгийг 2024 оны 4 сарын 23-ны өдөр зохион байгуулсан юм. Хэлэлцүүлгийн үеэр төрийн бус байгууллага, хуульчдын зүгээс дэвшүүлсэн санал, шийдлийг нэгтгэн Та бүхэнд толилуулж байна. 

Энэхүү бодлогын шинжилгээгээр хэрэгцээг үндэслэн газар чөлөөлөхөд “зайлшгүй байдал”-ыг бодитойгоор үнэлэн тогтоох чиглэлээрх өнөөгийн эрх зүйн зохицуулалтыг хүний эрхийн зарчим, стандарт, бусад улс орны туршлагатай харьцуулан шинжилж, тодорхой шийдлүүдийг санал болгохыг зорилоо. 

Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээний тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл нь Монгол Улсын нэгдэн орсон байгаль орчны олон улсын гэрээ конвенцод хэрхэн нийцэж байгааг энэхүү тайлангаас үзэж танилцана уу. Уг шинжилгээг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамнаас (хуучин нэрээр) 2024 оны 3 дугаар сард олон нийтэд танилцуулсан хуулийн төсөлд тулгуурлан хийсэн болно.

Судлаач С.Сүхчулууны энэхүү судалгааны тайлангаас нийтийн ашиг сонирхлыг шүүхэд хамгаалахад тулгарч буй бэрхшээл, түүнийг даван туулахад чиглэсэн санал зөвлөмжтэй танилцах болно. Эрх зүйн орчин, хууль хэрэглээний зөрүүтэй байдлаас шалтгаалан нийтийн ашиг сонирхлыг нэхэмжлэн хамгаалах боломж сүүлийн үед ихээхэн хумигдаж, энэ чиглэлээр ажилладаг төрийн бус байгууллагуудын нэхэмжлэл гаргах эрх улам хязгаарлагдах болжээ.

Энэхүү судалгаагаар газрын хэвлийн баялаг ашиглах тухай шийдвэр гаргах тогтолцоо, түүнд оролцогч талуудын чиг үүргийн хуваарилалт, төслийн нөлөөлөлд өртөх иргэдийн зохистой оролцооны түвшнийг Үндсэн хууль, Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн харилцан шүтэлцээнд авч үзэн тодорхойлохыг зорив. 

ННФ-аас газрын тосны гэрээлэгчийн үйл ажиллагаанд тавих санхүүгийн хяналт шалгалтын хэрэгжилт, үр нөлөөг сайжруулахад хувь нэмэр оруулах зорилгоор Газрын тосны салбарын хяналт, шалгалтын тогтолцоо, үр нөлөө судалгааг хийгээд байна. 

Энэхүү бодлогын шинжилгээгээр сүүлийн үед батлагдсан төлөвлөлт, бүтээн байгуулалттай холбоотой хууль тогтоомж, тэдгээрийн төсөлд шинжилгээ хийж, Захиргааны ерөнхий хуульд нийцүүлэхтэй холбоотой санал зөвлөмж боловсрууллаа.  

Төсвийн тухай хуулийн хамт өргөн баригдаж батлагдсан хуулиудад дүн шинжилгээ хийх замаар “дагалдах хууль” гэх ойлголтын агуулга, шалгуурыг нарийвчлан тодорхойлох зорилгоор энэхүү бодлогын шинжилгээг хийв. 

Төрийн өмчит компанид онцгой дэглэм тогтоох шийдвэрийн хууль зүйн үндэслэлд дүн шинжилгээ хийж, компанийн засаглалын зарчимд нийцэж буй эсэхийг тодорхойлох зорилгоор энэхүү бодлогын шинжилгээг хийлээ.

Ашигт малтмалын тухай хуулийн шинэчлэл нь уул уурхайн салбарт тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэж, салбарын тогтвортой хөгжлийг хангахад ахиц авчирч чадах уу? ННФ, Монголын хуульчдын холбооны Захиргааны эрх зүйн хороо, хамтран зохион байгуулсан Ашигт малтмалын тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийн санал зөвлөмжийг хүргэж байна.