Энэхүү тайланд ОҮИТБС-ын өнгөрсөн хугацааны тайлангуудад хуримтлагдсан өгөгдлүүдийг олон нийт, ялангуяа орон нутгийн иргэдийн зүгээс илүү сонирхож байгаа хэлбэр, ангилалд оруулж тайлбарлан дүгнэлт хийж, ОҮИТБС-ын дүрэм, журмыг сайжруулах арга замуудыг санал болгох зорилго тавьсан юм. Тухайлбал, тодорхой компаниас төлөгдсөн төлбөр орон нутгийн засаг захиргаанд очиж байгаа эсэхийг ОҮИТБС-ын мэдээллээс харах боломжгүй байгааг дэлгэж харуулав.

лон улсын түвшинд анх удаагаа байгалийн арвин их баялагтай 41 улс орныг хамруулсан Орлогын Ажиглагч Индексийг АНУ-д төвтэй төрийн бус Орлогын ажиглагч хүрээлэн, олон улсад үйл ажиллагаагаа явуулдаг Транспарэнси Интернэшнл байгууллагуудаас хамтран гаргасан нь Монгол Улсын хувьд онцгой ач холбогдолтой болсныг тэмдэглэн, үндсэн тайланг нь уншигч танд эх хэлнээ хөрвүүлэн хүргэж байна. 

ргэж сэргэхгүй байгалийн баялаг болох ашигт малтмалыг олборлох үйл ажиллагаа нь эхлэл, төгсгөлтэй учир уул уурхайн хаалтын иж бүрэн зохицуулалтын механизмыг урьдчилан бий болгосон байх шаардлагатай гэж үзэж, уг зохицуулалтыг бий болгох, нэвтрүүлэх хэрэгцээ, боломж, арга замыг тодорхойлохыг судалгааны зорилго болгон дэвшүүлсэн юм.

Эдийн засгийн тогтворгүй байдал нь нийгмийн тогтвортой байдал, урт хугацааны хөгжлийг хангаж нөхцөл байдал руу хөтлөж буй нь өнөөдрийн манай улсын өмнө тулгараад байгаа маш том сорилт юм. Тиймээс үүнийг арилгахын тулд байгалийн баялгийн, тэр дундаа уул уурхайн орлогын менежментийн ямар бодлого, арга хэрэгслийг ашиглах боломж байгааг энэхүү бодлогын судалгааны ажлын хүрээнд гаргаж ирэхийг зорилоо.

Төрийн өмчит Эрдэнэс МГЛ компани ашиглалтын лицензийг нь эзэмшиж буй Тавантолгойн нүүрсний ордыг ашиглахдаа хөрөнгө оруулагчийг хэрхэн татан оролцуулах саналаа Засгийн газар гаргажээ. Чингэхдээ тус ордыг хэд хэдэн хэсэгт хувааж, хөрөнгө оруулагчдын техникийн болон санхүүгийн саналд үндэслэн урьдчилан сонгон шалгаруулалт хийж 5-7 компани шалгаруулах ба тэдгээртэй бүтээгдэхүүн хуваах хэлбэрийн дагуу хамтран ажиллах санал тавьж, хэлэлцээ хийсний үндсэн дээр хөрөнгө оруулагчдыг эцэслэн шийдвэрлэхээр төлөвлөж байгаа аж. ННФ энэхүү саналтай холбоотой товч санал дүгнэлт бэлтгэснээ толилуулж байна.

Орлогын ажиглагч хүрээлэн өөр бусад салбарынхан, ОҮИТБС-ын мэргэжилтнүүдийн тусламжтайгаар энэхүү Гүн өрөмдөж үзэхүй номыг ОҮИТБСд иргэний нийгэм үр нөлөөтэй оролцоход туслах эх сурвалж болгон гаргасан юм. Энэхүү гарын авлагад ОҮИТБС-ын үйл явцын үе шат бүрийн дэлгэрэнгүй тоймыг харуулсан байгаа.

Энэхүү ном уул уурхайн салбарын бодлого боловсруулагч, хэрэгжүүлэгч, сонирхогч нарт салбарын бодлогын зарим асуудлаар арга зүйн болон практик туслалцаа үзүүлэх гарын авлага болно.

Энэхүү номыг орчуулан, эрхэм танд толилуулах болсон учир нь чухам алт хөгжил авчраагүй гадны орнуудын гашуун туршлагыг тайлбарлаж, нөөцийн хясланг тойрч гарахад шаардлагатай арга замыг тодорхойлон зөвлөсөн нь эрдэс баялгийн зохистой удирдлагыг бий болгохыг эрмэлзэж буй манай улсын бодлого боловсруулагчид, түүнчлэн алтнаас хамаарч амьдарч буй жирийн иргэдэд нэгийг бодогдуулж, хоёрыг сануулна гэсэн итгэл үнэмшил юм.

Төр засаг уул уурхайн салбараас олох орлогоо, уул уурхайн компаниуд харин төр засагт төлсөн татвараа нийтэд мэдээлдэг, улмаар уг хоёр мэдээлсэн тоо хэмжээ ижил тэнцүү байх энгийн зарчим дээр үндэслэн уг салбарын эдийн засагт оруулж байгаа хувь нэмрийг иргэдэд ойлгуулж, авилгал үүсэх нөхцлийг хязгаарлах зорилготой уг санаачлага олон улсын түвшинд хэрхэн хэрэгжиж байгаа талаар энэхүү судалгаанд тусгасан болно.

Олон Улсын Зөвлөх бүлгийн энэхүү тайланд Олборлох Салбарын Ил Тод Байдлын Санаачилгын зорилго, зарчим, шалгуурууд, хэрэгжүүлэх хөшүүрэг, тулгарах сорилт, цаашид зохицуулах асуудал зэргийг багтаасан ба дээрх санаачилгыг хэрэгжүүлэх үүрэгтэй төр, засгийн албан тушаалтнууд мөн уул уурхайн компаниудын удирдлагад гарын авлага болохуйц мэдээллийг багтаасан болно.