Төсвийн нийт орлогын ДНБ-д эзлэх хувь хэмжээ 2008 онд 2000 оныхоос 10 хувиар өссөн бол харин орон нутгийн орлогын ДНБ-д эзлэх хувь хэмжээ үүний эсрэгээр, 2000 оныхоос 3.7 хувиар буурчээ.

Хэрэглэгчийн итгэлийн индекс 36.7 байгаа нь Улаанбаатар хотод хэрэглэгчийн итгэл муу байгааг харуулж байна. Ерөнхий индексийн утга ийм бага байгаа нь ялангуяа өнөөгийн байдалд хэрэглэгчид туйлын итгэл муутай (12.9) байгаатай холбоотой. Хэрэглэгчид ирэх зургаан сарын хугацаанд эдийн засгийн байдал дээрдэх боловч эдийн засгийн идэвх сул, уналттай хэвээр байна гэж үзэж байна.

Манай улсын эдийн засгийн өсөлт 2008 онд 8.9 хувь байсан ч эрс саарч 2009 онд 2.7 хувьд хүрч буурах урьдчилсан төлөвтэй байна. Өнгөрсөн оны сүүлийн улиралд өсөлт үлэмж саарсан нь эрдэс баялгийн үнэ буурч, хямралын нөлөө мэдрэгдэж эхэлснийг илтгэж байсан. Энэ оны эхний улиралд ДНБ өмнөх оны мөн үетэй харьцуулбал 4.2 хувиар буурсан байна.

2008 оны эдийн засгийн эрх чөлөөний тойм судалгааны гол зорилго нь Монголын эдийн засаг дахь төрийн оролцоог дэлхийн практиктай харьцуулан судалж, түүний зохицуулалт буюу эрх зүйн орчин, макро эдийн засгийн бодлого (төсвийн орлого, зарлагын бодлого, мөнгөний бодлого болон хөрөнгийн зах зээлийн зохицуулалт), аж ахуйн салбарууд дахь төрийн оролцоо (уул уурхай, гадаад худалдаа, бүс нутгийн хөгжил, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй) гэсэн чиглэлээр судалгаа хийн, үр дүнг үндэслэн төрийн оролцоог төгөлдөржүүлэх бодлогын зөвлөмжийг гаргахад чиглэгдэж байна.

Төр болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр ажил, ажил, үйлчилгээ худалдан авах ажиллагааны өнөөгийн орчин нөхцөл, энд гардаг авлигын эрсдэл, оролцогч талууд хийгээд тэдгээрийн чадавхийн талаар хийсэн энэхүү судалгааны тайланд худалдан авах тогтолцоог боловсронгуй болгох үүднээс авч хэрэгжүүлвэл зохих бодлогын шинжтэй арга хэмжээний тухай судлаачийн дүгнэлт, санал зөвлөмжийг боловсрууллаа.

Инфляцийг “зөөлрүүлэх” зорилготой богино хугацааны бодлогын арга хэмжээ, дунд хугацаандаа үр дүнгээ өгөх цаашдын эдийн засгийн бүтцийн өөрчлөлтийг дэмжих дунд хугацааны бодлого урт хугацаандаа эдийн засгийн бүтцийг байгаль орчин болон гадны зах зээлээс аль болох хараат бус болгон өөрчлөхөд чиглэсэн харилцан уялдаатай бодлого авч хэрэгжүүлбэл үр дүнгээ өгөх болно гэж ННФ-ын бодлогын судлаач, СЭЗДС-ийн Экономикс, эконометриксийн тэнхмийн эрхлэгч, доктор Ц.Батсүх судалгаанд тулгуурлан дүгнэлт гаргажээ.

Хүнсний бүтээгдэхүүнийхээ 70 хувийг импортоор авч буй манай улсын хувьд хүнсний хангамж, чанарын аюулгүй байдлыг хангах нь хөндүүр сэдвийн нэг болжээ. Дээрх дүгнэлтэд (импортын) хүнсний бүтээгдэхүүний чанарт тавих хяналтыг хүн ам, улс үндэстэнд үзүүлэх урт хугацааны эрсдэлийн үүднээс тайлбарласан нь оновчтой хандлага болж чадсан байна.

Эрүүл мэндийн салбарт хэрэглэж байгаа төлбөрийн аргыг боловсронгуй болгох, хувийн төлбөр тооцоог зохицуулаттай болгох, төрийн болон хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаагхөхиүлэн дэмжих зэрэг асуудлыг бодлогын түвшинд анхаарах цаг болсныг судлаач дурьджээ. Тойм судалгаанд бүс нутгийн чиг хандлага, олон улсын судалгааны дүгнэлтүүд зэргийг Монголын бодлогын чиг, тоо баримттай харьцуулан цаашид анхаарах асуудлуудыг санал болгожээ.

Энэхүү “Оролцогчдын хамтын ажиллагаанд тулгуурлан орон нутгийн эдийн засгийг хөгжүүлэх нь” (DELTA) хэмээх төслийг өмнө нь ННХ, Дэлхийн Банкнаас Зүүн Европт хэрэгжүүлсэн туршлагад үндэслэн хэрэгжүүлсэн юм. Үүний үндсэн санаа нь орон нутгийн хүн амын томоохон бүлгүүд, түүний дотор төр засаг, хувийн хэвшил, иргэний нийгмийнхэн хамтран хөгжлийн таатай нөхцөл, боломжуудыг шинжлэх, алсын хараа, зорилго, зорилтуудаа тодорхойлох, улмаар тэдгээрт хүрэхэд чиглэсэн тодорхой, ач холбогдол бүхий төсөл, алхмуудыг боловсруулж гаргахад оршиж байсан юм.

Дэлхий нийт иргэний нийгмийн бүлгүүдийн төсвийн чиглэлээр хэрэгжүүлж байгаа шинэлэг ажлууд болоод цаашдын хүчин чармайлтад тус дөхөм болж, татварын бодлогод нөлөөлөлх чадварыг нь бэхжүүлэн, Засгийн газраа илүү хариуцлагатай байлгаж, иргэдийнхээ нэн ялангуяа эмзэг бүлгийнхний эрэлт хэрэгцээг илүүтэй хангадаг болгоход нь энэхүү гарын авлага тусална гэдэгт итгэлтэй байна.