Нээлттэй Нийгэм Форумаас эрхлэн гаргаж буй "Бодлогын асуудал" цувралын 33 дахь дугаарыг Улсын төсвийг төлөвлөх, батлах, хэрэгжүүлэхэд баримтлах зарчмууд хэрэгжиж буй эсэх асуудлаар бэлтгэлээ.

“Төсвийн зөвлөл” эхний хэлэлцүүлгээ “Төсвөөс гадуурх зарцуулалт” сэдвээр хийлээ. Монгол Улсын хувьд төсвийн сахилга батыг дээшлүүлэх, бодлогын үр дүнг сайжруулах, төсвөөс гадуурх зарцуулалтыг хязгаарлаж, түүнд тавих хяналтыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай гэх үндэслэлээр дээрх сэдвийн хүрээнд хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн юм.

Төрийн төсөв, санхүүд тавих хяналтыг сайжруулах, мэдээллийн урсгалыг нэмэгдүүлэх, бодлого шийдвэрт иргэдийн дуу хоолойг тусгахад дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор “Төсвийн Зөвлөл”-ийг Нээлттэй Нийгэм Форумаас санаачлан 2021 оны 3 дугаар сард байгуулаад байна. Төсвийн Зөвлөл нь хараат бус шинжээчдээс бүрдэж буй бөгөөд иргэд нийтийн төсөв, сан хөмрөгийг удирдахад мэдээлэлтэй оролцох, хяналт тавих боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх үндсэн дээр нийтийн сан хөмрөгийн оновчтой зарцуулалтыг дэмжих зорилгыг дэвшүүлэн ажиллах юм.  “Төсвийн Зөвлөл” нь манай улсын төсөв, санхүүгийн асуудлаар тогтмол хэлэлцэн, бодлогын шинжилгээ хийж, үр дүнг бодлого боловсруулагчид, мэргэжилтнүүд, олон нийтэд хүргэх юм.

Энэхүү судалгаанд Шилэн дансны тухай хуулийн хэрэгжилтэд Төрийн аудитын байгууллагаас 2015-2019 онуудад хийсэн аудитын тайлангуудад үндэслэн энэхүү эрх зүйн судалгааны ажлыг гүйцэтгэн, холбогдох хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох асуудлаар санал, зөвлөмж боловсруулахыг зорив.

Монгол Улсын Нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн бүрдүүлэлт, зарцуулалтын 2012-2020 оныг хамруулсан дүн шинжилгээг танилцуулж байна.

Монгол Улсын Нийгмийн даатгалын сангийн төсвийн бүрдүүлэлт, зарцуулалтад дүн шинжилгээ хийхээс гадна олон улсын туршлагыг судалж сангийн удирдлагыг боловсронгуй болгох талаар санал зөвлөмж боловсруулахыг зорьсон болно.

Төсвийн нээлттэй байдлын олон улсын 2019 оны үнэлгээгээр Монгол Улсын төсвийн ил тод байдал болон төсөвт тавих хяналтын түвшинд ахиц гарсан нь сайшаалтай. Харин төсвийн үйл явц дахь иргэдийн оролцоо нэн сул хэвээр байна. Нийт авбал зохих 100 онооноос төсвийн ил тод байдлаар 56, төсвийн хяналтаар 80 авсан бол иргэдийн оролцоогоор 15 авчээ. 

Энэхүү судалгааны ажлын хүрээнд 2020, 2021 оны улсын төсвийн төсөөллийн шинэчилсэн тооцоог хийж батлагдсан төсөв, тодотгол болон өргөн барьсан төсөлтэй харьцуулж судаллаа.

Энэхүү төсвийн шинжилгээний хүрээнд 2020 болон 2021 онуудын төсвийн баримт бичиг, тооцооллуудад шинжилгээ хийж, цаашлаад эдгээр оны төсвийн төсөөллийг эдийн засгийн бусад үзүүлэлттэй нийцүүлэн боловсруулсан болно.

Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалттай зарим төслийн хэрэгжилт удааширч он дамжин, улмаар дуусгалгүй орхигдуулснаар төсвийн хөрөнгийн зарцуулалтыг үр ашиггүй болгож байна. Анхаарах асуудлыг тоймлон хүргэж байна.