Нээлттэй нийгэм форум болон Оюуны Инноваци ТББ-ын хамтран хэрэгжүүлсэн Шүүхийн индекс 2021 судалгааны тайланг англи хэл дээр орчуулан хүргэж байна.

Шүүхийн шийдвэрийн судалгаа цувралын энэхүү дугаарт захиргааны шүүхийн шийдвэртэй холбоотой хоёр тайланг танилцуулж байна. Судлаач С.Сүхчулуун нь ННФ-ын тэтгэлгээр байгаль орчны бохирдолтой холбоотой нийтийн эрх ашгийн маргаан шийдвэрлэж байгаа шүүхийн практикийг судлан нийтэлж байсан бөгөөд энэ удаад тус судалгаанаас улбаалан захиргааны хэргийн шүүхэд төлөөлөх эрхийн хүрээнд “хангалттай сонирхол илэрхийлэх” зохицуулалтыг гүнзгийрүүлэн судалжээ. Энэхүү судалгаа нь иргэний нийгмийн байгууллагууд тэр дундаа нийтийн эрх ашгийг шүүхэд нэхэмжлэн хамгаалах процесст оролцогч талуудад чухал ач холбогдолтой эх сурвалж болно гэж үзэж байна. Судлаач Б.Хонгорзул, Б.Содномдаржаа нар хамтран захиргааны шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн байдлыг судалж, шийдвэрийн биелэлтийг хангах талаарх маргаан иргэний шүүхийн харьяалалд байгаа нь захиргааны шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлд нөлөөлж байгааг тодорхой шийдвэрүүдэд үндэслэн гаргаж ирсэн байна.

Монгол Улсын Шүүхийн индекс нь шүүхийн салбарт өрнөж буй шинэтгэлийн үр нөлөөг хараат бусаар үнэлж, аливаа ухралтаас сэргийлэх, хэрэгжилтийн шатанд эрчимжүүлэх шаардлагатай асуудлыг тодорхойлох зорилготой хоёр жил тутамд хэрэгжих судалгаа юм. Шүүхийн индекс нь (1) шүүхийн үйл ажиллагааны төлөв байдлыг олон талаас бодитойгоор үнэлэх; (2) шалгуур үзүүлэлтийн оноонд үндэслэн шүүхийн тулгамдсан асуудал, хүндрэл, бэрхшээлийг тодорхойлохыг эрмэлзэх; (3) төлөв байдал, тулгамдсан асуудлын үндсэн дээр шүүхийн хүрээнд цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, чиг хандлагыг тодорхойлоход чухал хэрэгсэл болно.

Энэхүү судалгаагаар шүүхийн шийдвэрийн цахим санд шийдвэр нийтлэх эрх зүйн зохицуулалт, ил тод байдал, эрх зүйн үндэс, цахим сан хэрэглэгчийн үнэлгээ зэргийг судалж, санал зөвлөмж боловсруулахыг зорилоо.

Энэхүү тоймд судалгааны гол үр дүн, дүгнэлт, зөвлөмжийг хураангуйлан бэлтгэж, хууль тогтоогч, шүүгч болон нийтийн ашиг сонирхлыг төлөөлөн нэхэмжлэл гаргаж байгаа төрийн бус байгууллага, хуульчдад хүргэхийг зорив.

ЗХШХШтХ-ийн 18 дугаар зүйлийн 18.3 дахь хэсгийн хэрэгжилтийн өнөөгийн бодит байдлыг толилуулан улмаар цаашид боловсронгуй болгох асуудлыг энэхүү судалгаагаар авч үзлээ.

Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулсантай холбоотой шүүхийн тухай хууль тогтоомжийг шинэчлэн найруулах ажил эхлээд байна. Энэ удаагийн бодлогын асуудал цувралаар УДШ-ийн чиг үүргийг хуульчлах үндэслэлийг дэвшүүлэх болно.

Бодлогын асуудал цувралын энэхүү дугаарыг Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлттэй холбогдуулан танд хүргэж байна.

"Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны цахим хуудас дээр 2020.01.31-ний өдөр нийтэлсэн Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн төсөл (цаашид “ШТХ-ийн төсөл” гэх) -ийг судалсны үндсэн дээр санал боловсруулав.

Шүүх эрх мэдлийн хүрээнд бодлогын судалгаа хийж байсан туршлагатай хуульч, судлаачдын төлөөлөлтэй зөвлөлдөж, холбогдох харьцуулсан судалгаа, дүн шинжилгээний дүнд үндэслэн энэхүү хуулийн шүүмжийг боловсруулан гаргалаа.