2020 оны Улсын Их Хурал (УИХ)-ын сонгууль нь Ковид-19 халдварын тархалт дэлхий нийтийг түгшээн хүн амын эрүүл мэндээс гадна нийгэм, улс төр, эдийн засагт хүчтэй нөлөөлсөн онцгой нөхцөлд болж өнгөрснөөрөө онцлог байв. Энэ удаагийн ээлжит сонгуулиар ардчилсан сонгуулийн тогтмол, бүх нийтийн, тэгш байх гол зарчмуудад хамаатай цаашид маргаан мэтгэлцээн дагуулсаар байх магадлалтай, сургамж болохуйц асуудлууд нэлээд өрнөлөө. Эдгээрийн заримыг доор тоймлон тайлбарлав.

Судлаачид иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх харилцааг зохицуулж буй эрх зүйн орчныг бүхэлд нь авч үзэн, гол хуулиудыг харьцуулан дүн шинжилгээ хийсний зэрэгцээ иргэний өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх харилцаанд тулгамдаж буй асуудал, шалтгааныг тодруулах зорилгоор холбогдох шүүхийн шийдвэрүүдийг судаллаа.

Нийтийн мэдээллийн тухай хуулийн төслийг Монгол Улсын Засгийн газраас боловсруулан улмаар 2021 оны 5 дугаар сарын 19-нд УИХ-д өргөн бариад буй. Үүнтэй холбоотойгоор Хуулийн шүүмжийн 35 дугаарыг бэлтгэлээ.

 Монгол Улсын Үндсэн Хуульд 2019 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөд улс төрийн намын төлөвшил, намын системийн хөгжлийг чиглүүлэхэд чухал нөлөө үзүүлэх хэд хэдэн заалт багтсан билээ. Тэдгээрээс “Нам Үндсэн хуулийн арван зургадугаар зүйлийн 10-т заасны дагуу байгуулагдаж, улсын хэмжээний бодлого дэвшүүлж ажиллана” хэмээх заалтыг энэ удаагийн Чухал сэдвээр онцолж байна.

Монгол Улсын Үндсэн Хуульд 2019 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөд улс төрийн намын төлөвшил, намын системийн хөгжлийг чиглүүлэхэд чухал нөлөө үзүүлэх хэд хэдэн заалт багтсан билээ. Тэдгээрээс арван есдүгээр зүйлийн хоёрт “Намыг Монгол Улсын сонгуулийн эрх бүхий иргэдийн нэг хувиас доошгүй тооны иргэн эвлэлдэн нэгдэж байгуулна” хэмээх заалтыг энэ удаагийн Чухал сэдвээр онцолж байна.

Дараах дүн шинжилгээг гагцхүү хуулийн төслийг хянаж үзсэний үндсэн дээр боловсруулсан бөгөөд хуулийн төсөл боловсруулагчид, иргэний нийгмийн байгууллагууд болон холбогдох төрийн байгууллагуудын зүгээс цаашид нарийвчлан авч үзүүштэй зарим асуудлыг онцолсон болно. Энэхүү дүн шинжилгээ нь бүрэн гүйцэд судалгаа биш бөгөөд мэдээлэл авах эрхийн үндсэн зарчмуудад голлон анхаарсан болохыг дурдах нь зүйтэй.

Энэхүү дүн шинжилгээнд олон улсын стандарт, тэдгээртэй холбогдон бий болж буй сайн туршлагатай харьцуулахад анхаарал татахуйц зарим заалтыг онцлон авч үзсэн болно.

“Улс төрийн намын тухай хууль”-ийн шинэчлэлийн хүрээнд яригдаж, басхүү маргаан дагуулж буй зарим асуудлуудыг авч үзэж, иргэд болон бусад оролцогч талуудын байр суурь, хандлагыг тодруулах зорилгоор энэхүү судалгаа хийгдсэн болно.

Энэхүү тайланд сонгогчдын нэрийн жагсаалтад хийсэн мониторингийн үр дүнг танилцуулж байна.

Бодлогын асуудлал цувралын 30 дахь дугаараар цар тахлын нөхцөлд сонгуулиа амжилттай зохион байгуулсан Солонгос Улсын туршлагаас хуваалцаж байна.