Эдгээр судалгааны ажил нь иргэдэд нийтлэг тулгамдаж буй асуудлуудыг хөндөж, түүнийг шүүхэд шийдвэрлэж буй практикийг судалснаар хууль хэрэглэх ажиллагааны академик болон практик үр нөлөөг дээшлүүлэх, хуулийн сургуулийн оюутнуудад сургалтын хэрэглэгдэхүүн болох, шүүхийн шийдвэрт хөндлөнгийн байр сууринаас мэргэжлийн үнэлгээ өгөх, улмаар шүүгчдийн хууль хэрэглэх ур чадварыг нэмэгдүүлэх, шүүхэд тавих олон нийтийн хяналтыг дээшлүүлэхэд хувь хувь нэмэр болох юм.

Уг гарын авлагад шүүхийн ажиглалтын талаарх ерөнхий ойлголт болон шүүх хуралдааныг хөндлөнгөөс ажиглахад шаардлагатай зүйлүүд, бэлтгэл ажил, анхаарах асуудлуудыг багтаасан болно.

Нийтэд ил болсон шийдвэрүүдэд дүн шинжилгээ хийж байх нь шүүхийн шийдвэрийн чанарыг дээшлүүлэх, шүүгчийн ажлын хариуцлагыг нэмэгдүүлэхэд чухал хөшүүрэг болно гэж үзсэний дүнд шүүхийн шийдвэрийн үндэслэлд дүн шинжилгээ хийж, эхний эмхэтгэлийг бэлэн болгоод байна.

Тус судалгааны ажлын зорилго нь шүүхийн бүтэц, тогтолцоог бүхэлд нь шинэчилж шүүхийг тойргийн зарчмаар байгуулсан нь өргөн уудам нутаг дэвсгэртэй манай орны хувьд хөдөө, орон нутагт амьдарч буй иргэд хөндөгдсөн эрх ашгаа хамгаалуулахаар шүүхэд хандах, шударга шүүхээр шийдвэрлүүлэх эрхээ эдлэх нөхцөлийг хэрхэн хангаж байгааг тодруулах, мөн шүүхүүдийн харилцан адилгүй ажлын ачааллыг тэнцвэржүүлэх, шүүгч хэргийн төрлөөр дагнан мэргэших, шийдвэрийн чанарыг сайжруулах зорилгоор шүүхийг дагнан, бүсчлэн байгуулсан явдал нь шүүх байгууллагын үйл ажиллагаа иргэдэд ойртож, тэдний эрх ашигт нийцэж байгаа эсэхийг тогтоох, үүнээс гадна иргэдэд үүсэж буй эдийн засгийн буюу зардлын үр нөлөөг тооцоход оршино.

Энэхүү судалгаа нь гурван бүлэгтэй.Гуравдугаар бүлэгт Монголын шүүгч, шүүхийн захиргааны ажилчид шүүхийн захиргааны шинэчлэл, өнөөгийн байдлыг хэрхэн үнэлж байгааг судалсан билээ.

Энэ судалгааны зорилго нь шүүгчийн хараат бус байдал, түүнийг хангах баталгааны өнөөгийн нөхцөл байдлыг судлан, бодлогын зөвлөмж боловсруулахад оршино.

Энэхүү судалгаагаар шүүгчийг сонгон шалгаруулах ажиллагаанаас эхлээд Шүүхийн ерөнхий зөвлөл, цаашлаад Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс Ерөнхийлөгч хүртэл шүүгчийн томилгооны бүх үе шат, шүүгчийг шилжүүлэн томилох, сэлгэн ажиллуулах асуудал, үүнээс гадна шүүгчийн сонгон шалгаруулалтад оролцдог байгууллагуудын чиг үүрэг, эдгээр байгууллагыг байгуулж буй арга, хараат бусаар ажиллах нөхцөл хангагдсан байдлыг цогцоор нь шинжлэн судалж, үнэлэлт, дүгнэлт өгөхийг зорилоо. 

Иргэдийн эрх зүйн чадавхын өнөөгийн байдлын судалгаанд оролцсон нийт 1630 иргэний 443 нь тулгарсан бэрхшээлээ шийдвэрлэхээр ямар нэг алхам оролдлого хийсэн байна. Эдгээр иргэдийн 60,7 хувь нь бусдаас ямар нэг туслалцаа аваагүй бөгөөд туслалцаа эрэлхийлсэн 174 иргэний хувьд найз нөхөд, гэр бүл, танил талдаа (34.9%) түлхүү ханджээ.

Газрын харилцаа, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэл нь иргэдийн хувьд хамгийн түгээмэл тохиолддог 3 асуудлын нэг ажээ. Нийт судалгаанд оролцогчдын 13,8 хувь буюу 226 иргэнд дээрх бэрхшээл тулгарчээ. Эдгээр бэрхшээлийн дийлэнх хэсэгт нь газар өмчлөх, эзэмших, ашиглах эрх олж авах, тус эрхийг хүчингүй болгох асуудал эзэлж байна.

Ажил эрхлэлт нь иргэдийн хамгийн тулгамдсан асуудал болж байгааг судалгааны дүн харууллаа. Судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 282-т нь буюу 17,3 хувьд нь ажил, хөдөлмөр эрхлэлттэй холбоотой бэрхшээл тулгарчээ. Тулгарсан асуудлыг нарийвчлан энэхүү графикт харуулав.